Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός του Κώστα Δουζίνα και του ΣΥΡΙΖΑ
Ο καθηγητής Κώστας Δουζίνας (ΚΔ) διευθυντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς με άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών θέλησε να τονώσει το αριστερό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ ενόψει των εκλογών που έρχονται. Απευθύνεται στο αριστερό κομμάτι των ψηφοφόρων του που προβληματίζεται ιδιαίτερα σχετικά με το που οδηγεί η ηγεσία του το ΣΥΡΙΖΑ, και τι θα συμβεί αν σχηματίσει κυβέρνηση μετά τις εκλογές για το λαό και τη χώρα.
Ο αριστερός κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ είναι ιδιαίτερα προβληματισμένος, θέλει να φύγει η Νέα Δημοκρατία από την κυβέρνηση, αλλά δεν λείπουν οι αντιδράσεις για την μεγάλη στροφή του κόμματος προς τα δεξιά και τις αρνητικές συνέπειες που αντιλαμβάνεται ότι θα υπάρξουν. Σε αυτό τον κόσμο ανέλαβε να δώσει απαντήσεις με το άρθρο του ο ΚΔ και να καταλαγιάσει τις ανησυχίες του.
Ας παρακολουθήσουμε πώς περιγράφει τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ που διεκδικεί την κυβέρνηση. Το περιεχόμενο του ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνίας ο αρθρογράφος το δίνει με το σύνθημα “ δικαιοσύνη παντού” και το εξηγεί ότι «σε μία δίκαιη κοινωνία όλοι έχουν ίση πρόσβαση στους υλικούς κοινωνικούς και συμβολικούς πόρους που απαιτούνται για μία ζωή ίσης ελευθερίας και ευημερίας. Αυτός είναι ο τελικός σκοπός και όλοι οι ενδιάμεσοι σταθμοί σε αυτόν που βλέπουν”.
Σε κάθε κοινωνία, στη σημερινή Ελληνική κοινωνία με ποιο τρόπο όλοι μπορούν να έχουν ίση πρόσβαση στους κοινωνικούς πόρους για να έχουν μία ζωή ίσης ελευθερίας και ευημερίας; Ζούμε σε μία κοινωνία που τα μέσα παραγωγής και κατ’ επέκταση ο πλούτος είναι στα χέρια μιας πολύ μικρής μειοψηφίας και εκατομμύρια εργάτες και μισθωτοί γενικότερα εργάζονται στην παραγωγή, παράγουν τα υλικά αγαθά αμείβονται με χαμηλούς μισθούς και κάποιοι με ψίχουλα, εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι είναι στο περιθώριο και οι επαγγελματίες και βιοτέχνες μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Αυτή είναι η εικόνα της ελληνικής κοινωνίας σήμερα. Όσο τα μέσα παραγωγής είναι ιδιοκτησία της ολιγαρχίας και η μεγάλη πλειοψηφία παράγει για να θησαυρίζουν αυτοί δεν βλέπουμε με ποιον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί ίση πρόσβαση του συνόλου των μελών της κοινωνίας στον κάθε είδους πλούτο της. Η μόνη λύση που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα είναι η κατάργηση της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και όχι γενικά η ιδιοκτησία πού προέρχεται από την εργασία καθενός, το σπίτι του το αυτοκίνητό του κλπ. Αυτό μόνο με ανατροπή της αστικής εξουσίας από την εργατική τάξη μπορεί να γίνει. Κάτι τέτοιο το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, όπως το παρουσιάζει ο αρθρογράφος, δεν περιλαμβάνει, ενδεχομένως μάλιστα και να το απεχθάνεται.
Ποιο τρόπο ίσης πρόσβασης στον πλούτο προκρίνει ο ΣΥΡΙΖΑ και θα εφαρμόσει η κυβέρνηση του; “Ο αριστερός σχεδιασμός αποσκοπεί στην αναδιανομή του πλούτου με συνεχείς και κλιμακούμενες μεταφορές πόρων από το κεφάλαιο στην εργασία και με πρωτοβουλίες για την επανεκκίνηση του κοινωνικού κράτους”. Πόσο χρόνο θα χρειαστεί η μεταφορά αυτή ώστε να κατακτήσει ίση πρόσβαση, αφού κατά τον αρθρογράφο “Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός μοιάζει με τον ορίζοντα στην άκρη της ματιάς μας: όσο πλησιάζουμε τόσο απομακρύνεται. Κάθε βήμα οδηγεί στο επόμενο, ξανά και ξανά, την επομένη ρήξη σε επάλληλα κύματα ριζοσπαστικοποίησης. Μεταρρυθμίσεις από πάνω και αγώνες από κάτω χτίζουν σταδιακά τη νέα κοινωνία”. Είναι λοιπόν σαφές ότι στο δημοκρατικό σοσιαλισμό του ΚΔ και του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται οι κοινωνίες να φτάσουν ποτέ αφού συνεχώς θα πλησιάζουμε και συνεχώς αυτός θα απομακρύνεται στο βάθος του ορίζοντα.
Τότε το απλό ερώτημα στα χείλη καθενός είναι: Η αστική τάξη κατέχει τα μέσα παραγωγής, το πολύ μεγάλο τμήμα του κοινωνικού πλούτου, τον κρατικό μηχανισμό και τα μέσα διαμόρφωσης των αντιλήψεων και των συνειδήσεων των ανθρώπων πόσο καιρό θα περιμένει το κεφάλαιο που έχει όλη τη δύναμη στα χέρια του το ΣΥΡΙΖΑ να κάνει την αναδιανομή του, να της αφαιρεί τον πλούτο και να τηφτωχύνει; Με δυο λόγια πόσο χρόνο θα περιμένει άπραγο τον θάνατο του το καπιταλιστικό καθεστώς;
Καθένας αντιλαμβάνεται με μια τέτοια πολιτική που οδηγούνται τα πράγματα, στην ήττα του συγκεκριμένου “προοδευτικού” κόμματος και την εναλλαγή του στην κυβέρνηση από το πιο “πειθαρχικό” κόμμα στα μεγάλα συμφέροντα και τότε όσες μεταρρυθμίσεις θίγουν το κεφάλαιο η νέα κυβέρνηση θα της καταργεί και θα επιβάλει νέα αντιλαϊκά μέτρα, θα δημιουργεί νέα δυσαρέσκεια που θα τροφοδοτεί το προηγούμενο κόμμα και θα το οδηγεί στην κυβέρνηση για να ακολουθηθεί η ίδια διαδρομή. Είναι ακριβώς αυτό που ζούμε στην πολιτική ζωή των καπιταλιστικών κοινωνιών, Ρεπουμπλικάνοι- Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ, Τόρυς- Εργατικοί στη Βρετανία, Νέα Δημοκρατία- ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα. Η διαιώνιση δηλαδή του καπιταλισμού και όχι ο δημοκρατικός σοσιαλισμός, εκτός και αν αυτά τα δυο ταυτίζονται.
Ο αρθρογράφος αντιλαμβανόμενος ότι προκύπτουν ερωτηματικά σχετικά με το πόσο και πού διαφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ από το ΠΑΣΟΚ αφού και τα δύο είναι κόμματα μεταρρυθμιστικά δίνει την εξής απάντηση: ‘‘Αυτό που χωρίζει την αριστερά από τη σοσιαλδημοκρατία βρίσκεται στο είδος των μεταρρυθμίσεων. Οι σοσιαλδημοκράτες επιδίωκαν, όταν αποτελούσαν πραγματική δύναμη, τη συνεχή μεγέθυνση του ΑΕΠ ανεξάρτητα από τους τρόπους πού γίνεται αυτό ή από τα αποτελέσματα στο περιβάλλον. Η μεγέθυνση οδηγούσε σε αύξηση των φορολογικών εσόδων και επέτρεπε μία περιορισμένη αναδιανομή. Η κλασική σοσιαλδημοκρατία αποδέχεται επομένως το αναπόδραστο του καπιταλισμού και στηρίζει τον προγραμματισμό της στη διαρκή κερδοφορία του κεφαλαίου. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι κατά τον αρθρογράφο ανεκτές και απορροφήσιμες από την παραδοσιακή δεξιά, ενώ “ οι αριστερές δομικές μεταρρυθμίσεις είναι διαφορετικές και στα μέσα και στους σκοπούς. Αποβλέπουν στη συνεχή σταδιακή μεταφορά πόρων από το κεφάλαιο στους εργαζόμενους και ισχύος από το κράτος τους πολίτες. Έτσι οι μεταρρυθμίσεις γίνονται σταθμοί σε ένα πρόγραμμα κοινωνικής ανασυγκρότησης”. Εκεί περιορίζεται η διαφορά, στο είδος των μεταρρυθμίσεων αφού τις αριστερές δεν μπορεί το κεφάλαιο να τις απορροφήσει.
Είναι αυτονόητο ότι το σχέδιο αυτό είναι εντελώς ουτοπικό και παραπλανητικό και οι θέσεις αυτές καμία σχέση δεν έχουν με το Μαρξ και το μαρξισμό, όχι μόνο γιατί δεν αναφέρονται στο άρθρο ούτε μία φορά οι λέξεις καπιταλισμός, κεφάλαιο, ταξική πάλη, υπεραξία, αλλά επειδή προσχωρεί σε πολύ συγκεκριμένες θέσεις εντελώς αστικές.
Το πρώτο λάθος που προσάπτει στο Mαρξ είναι η διάψευση της θεωρίας του για τις τάξεις, τις ταξικές αντιθέσεις και την ταξική σύγκρουση και κυρίως για την αντίθεση κεφαλαίου εργασίας. Θεωρεί ότι την παραγωγή και την εργασία χαρακτηρίζει μία οριζόντια κατάτμηση με εντελώς αντίθετα και ανταγωνιστικά μεταξύ τους συμφέροντα. Δεν υπάρχουν συγκροτημένες τάξεις πού βέβαια στο εσωτερικό τους υπάρχουν διαφορές και αντιθέσεις κατά βάση δευτερεύοντος χαρακτήρα, παρά υπάρχει μόνο ένας χυλός, μία όμορφη μάζα. Κατά συνέπεια δεν υπάρχουν ιδεολογίες που να αντιστοιχούνται με τις τάξεις και τα συμφέροντά τους και κόμματα που καθοδηγούνται από αυτές τις ιδεολογίες και εκφράζουν τα συμφέροντα της μίας ή της άλλης τάξης.
Σήμερα κατά τον αρθρογράφο η ταξική μεροληψία του αριστερού κόμματος εκδηλώνεται σε ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις και ιδιαίτερα τους μικρομεσαίους και τη μικρή επιχειρηματικότητα, στους νέους επαγγελματίες κλπ και όχι στην “ανύπαρκτη” εργατική τάξη. Στην εκπροσώπηση αυτών των συμφερόντων στρέφει ο ΣΥΡΙΖΑ την προσοχή του, είναι η περίφημη μεσαία τάξη, μόνο που για να νικήσει στις εκλογές απαιτείται η ενίσχυση ή η ανοχή σημαντικών τμημάτων του μεγάλου κεφαλαίου. Θα πει κανείς αυτά γίνονται από ένα “αριστερό” κόμμα και δεν λέγονται.
Το δεύτερο λάθος του Μαρξ, κατά τον ΚΔ, είναι ολόκληρη η θεωρία για την επανάσταση ή μάλλον ολόκληρος ο ιστορικός υλισμός.
Ο σοσιαλισμός, γράφει, δεν διαχωρίζεται από τον καπιταλισμό με κάθετη ρήξη, αλλά σταδιακά με μέτρα πού “ διαβρώνουν” την ταξική και ιδεολογική του εξουσία”. Τελειώσαμε με τις επαναστάσεις, με τις ταξικές συγκρούσεις, όλα θα γίνουν ομαλά με μεταρρυθμίσεις στη βουλή και στους θεσμούς, έτσι θα αγωνιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ για το σοσιαλισμό του που είναι κάτι πολύ μακρινό και χάνεται στο άπειρο.
Που οδηγούν όλα αυτά θα αναρωτηθεί κανείς;
Σε ένα αποτέλεσμα πολύ χειρότερο από αυτό της νίκης του το 2015 και της τετραετούς διακυβέρνησης του, διότι δεν είναι το αριστερόστροφο κόμμα του 2012-2015 με τις πολύ γρήγορες είναι αλήθεια αστικές προσαρμογές και τις συμμαχίες του στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό, είναι ένα κόμμα αστικό, ο δεύτερος πόλος του αστικού δικομματισμού.
Στη διάρκεια της τετραετούς διακυβέρνησης του οι αρνητικές συνέπειες ήταν τεράστιες για τη χώρα και το λαό και ακόμη περισσότερο για την αριστερά με τη διάψευση των ελπίδων, με την απογοήτευση που σκόρπισε και τη δυσφήμιση των εργατικών και λαϊκών αγώνων και των αριστερών ιδεών. Έδωσε σε εκείνες τις δύσκολες για την αστική τάξησυνθήκες κυριολεκτικά το φιλί της ζωής.
Σήμερα ο λαός θα βρεθεί απέναντι σε πολύ χειρότερα αντιλαϊκά μέτρα, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ευθυγραμμιστεί χωρίς πολλά πολλά απολύτως με τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και τις ΗΠΑ οι ανάγκες των οποίων σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερες, κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία, απειλή για την κυριαρχία τους παγκόσμια κλπ.
Πλησιάζοντας προς τις εκλογές ο αριστερός κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ και όσοι αριστεροί και άλλοι εργαζόμενοι κάτω από το δίλημμα να φύγει η Νέα Δημοκρατία και ότι έρθει θα είναι καλύτερο σκέφτονται να τον υποστηρίξουν όλα αυτά θα πρέπει να σκεφτούν. Η λογική αυτή δοκιμάστηκε πολλές φορές στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο και αποδείχθηκε καταστροφική, το μικρότερο κακό συνήθως αποδεικνύεται το πιο μεγάλο.
Η βελτίωση της ζωής των εργαζομένων, η περιφρούρηση των δικαιωμάτων τους, το μέλλον της νεολαίας μόνο μέσα από την ενότητα και τους αγώνες τους μπορεί να προκύψει και από την ανάδειξη μιας αριστεράς αντάξιας των αγώνων και των παραδόσεων της, μιας αριστεράς σε ανειρήνευτη αντίθεση με το κεφάλαιο και με στόχο την ανατροπή της εξουσίας του.
Αραβανής Γεράσιμος