Το παρακάτω κείμενο σκοπό έχει να συμβάλει στην ενημέρωση των πολιτών σχετικά με το περιεχόμενο και τον χαρακτήρα του προϋπολογισμού του 2017. Πιστεύουμε ότι θα ήταν χρήσιμο για όλους να δημοσιευτεί.
Αρχικά να υπενθυμίσουμε ότι ο προϋπολογισμός δεν είναι ένα απλό νομοθέτημα το οποίο ψηφίζεται εφ’ άπαξ στο τέλος κάθε χρόνου και αφορά στον επόμενο αλλά το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρόκειται να κινηθούν οι δράσεις της κεντρικής κυβέρνησης.
Πέρα από την πρόβλεψη για την πορεία των μακροοικονομικών δεικτών αποτυπώνονται οι δράσεις των επί μέρους υπουργείων οι οποίες αναδεικνύουν τις πολιτικές προτεραιότητες, τις δημοκρατικές και κοινωνικές ευαισθησίες της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την ταξική μεροληψία στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που είμαστε υποχρεωμένοι να τηρήσουμε.
Ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός έχει μερικά αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά.
- Περιέχει μέτρα τα οποία προβλέπονται από την συμφωνία με τους Θεσμούς και έχουν σημαντική υφεσιακή επίδραση στην οικονομία. ( αύξηση του ΦΠΑ, διατήρηση ΕΝΦΙΑ, Περικοπές του ΕΚΑΣ, μειώσεις στις συντάξεις κατά κύριο λόγο στις επικουρικές κλπ)
- Ωστόσο προβλέπει:
- Τελικό αποτέλεσμα κατά 2,7% μεγέθυνση του ΑΕΠ.
- 1,8% αύξηση της κατανάλωση.
- 9,1% αύξηση στο ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου.
- 1,5 δις δαπάνες πρόνοιας από 1,1 δις το 2016 και 0,87 δις το 2015.
- Μεγάλη αύξηση (ως προς το εθνικό σκέλος) στο προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων από 750 εκ στο 1 δις.
- Μείωση της ανεργίας κατά 6 μονάδες περίπου στην τριετία 2015-2017 και κάλυψη του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά 1,8% έναντι υποχρέωσης 1,75%.
- Πρόβλεψη να υπάρξουν πρωτοβουλίες που θα ελαφρύνουν τους ελεύθερους επαγγελματίες από επιβαρύνσεις στις εισφορές και στην φορολογία τους.
- Τέλος, η εξυπηρέτηση του χρέους (π.χ. κατά τον μήνα Ιούλιο είναι στο ύψος των 7 δις περίπου) παραμένει σημαντικό πρόβλημα. Ωστόσο η χρηστή διαχείριση το 2016 έχει δημιουργήσει πρωτογενές πλεόνασμα 4,39 δις, και η συνέχιση της που δείχνει ότι και τον Ιανουάριο του 2017 θα υπερβούμε το στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα δημιουργούν θετικές προσδοκίες που θα επιτρέψουν στην χώρα να το αντιμετωπίσει. Αν μπούμε και στην ποσοτική χαλάρωση η κατάσταση θα γίνει ιδιαίτερα θετική.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι, πώς αντιμετωπίζεται με τον Προϋπολογισμό η σημαντική υφεσιακή επίδραση του στόχου για υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα και κατορθώνεται να παρουσιαστούν θετικοί δείκτες ανάπτυξης.
Η απάντηση βρίσκεται στους υφιστάμενους πόρους, χρηματοδοτικούς κ.α., της οικονομίας όπως:
- Το ΕΣΠΑ όπου η απορροφητικότητα του είναι εξαιρετικά υψηλή (επαληθεύεται ήδη στη έναρξη του προγράμματος 2014-2020) 11,5% έναντι πρόβλεψης 5,5%. Το προηγούμενο του 2007-2013 το έκλεισε η κυβέρνηση μας με απορροφητικότητα 97% πρώτη ανάμεσα σε 28 χώρες της Ε.Ε. παρά τις μεγάλες καθυστερήσεις που είχαν παρατηρηθεί επί κυβερνήσεων ΝΔ-ΠΑΣΟΚ)
- Το σημαντικά αυξημένο (ως προς το εθνικό σκέλος) Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων από 750 εκατ. σε 1 δις
- Η εμπροσθοβαρής επίδραση του πακέτου Γιούνκερ.
- Η καθιέρωση του θεσμικού πλαισίου για την Κ.ΑΛ.Ο (Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία)
- Το ειδικό πρόγραμμα για τους Αγρότες για την περίοδο 2014-2020 4,7 δις το οποίο με την ιδιωτική συμμετοχή θα φτάσει τα 6 δις. (Από αυτά έχουν ήδη προκηρυχθεί μέτρα 1,37 δις και το 37% του συνόλου έχει εκχωρηθεί στις Περιφέρειες).
- Η φορολόγηση σε συνδυασμό με το νέο ασφαλιστικό σύστημα προφυλάσσουν τις ασθενείς εισοδηματικές κατηγορίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι Αγρότες και Επαγγελματίες σύμφωνα με τις φορολογικές δηλώσεις των τελευταίων ετών σε ποσοστό 85-90% καταβάλλουν λιγότερα ή ίσα με ότι με το προηγούμενο σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο αποτυπώνεται αφ’ ενός η ταξική μεροληψία της κυβέρνησης και αφ’ ετέρου ενισχύονται και προστατεύονται κοινωνικά στρώματα με υψηλό δείκτη οριακής ροπής προς κατανάλωση και συνεπώς σημαντικό βαθμό μόχλευσης.
Όλα τα παραπάνω προγράμματα, ως σύνολο, έχουν υψηλό βαθμό μόχλευσης καθώς κατευθύνονται σε δράσεις μέσα στην πραγματική οικονομία και ενεργοποιούν ιδιωτικούς πόρους.
Από κάποιες πλευρές οι προβλέψεις έχουν χαρακτηριστεί υπεραισιόδοξες. Από κάποιες άλλες ως ιδιαίτερα μετριοπαθείς επειδή δεν περιλαμβάνουν τις επιδράσεις της ποσοτικής χαλάρωσης. Από τον ΣΕΒ διατυπώθηκε δημόσια η άποψη ότι ο προϋπολογισμός του 2017 κάνει την μεγαλύτερη αναδιανομή πόρων που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια, από τα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα στα χαμηλότερα.
Ο σημαντικότερος χαρακτηρισμός αυτού του προϋπολογισμού είναι ότι αποτελεί τομή που αναστρέφει την πορεία της Ελληνικής οικονομίας.
Αποτελεί κατά μία έννοια συνέχεια των αποτελεσμάτων που καταγράφηκαν το δεύτερο μισό του 2016 που ανατράπηκαν το υφεσιακά φαινόμενα του 2015 (Ο Δεκέμβρης εκτιμάται ότι έκλεισε με πληθωρισμό 1%). Τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν κατά μια έννοια εφαλτήριο για την νέα χρονιά καθώς θα συνεχίσουν να επιδρούν θετικά στην ελληνική οικονομία όπως:
- Τα ειδικά προγράμματα για την αντιμετώπιση της φτώχειας
- Τα 3,7 δις που δόθηκαν ως αγροτικές ενισχύσεις από ΚΑΠ, οφειλόμενες από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
- Τα 144 εκατ αποζημειώσεις του ΕΛΓΑ για το έτος 2016 τα οποία καταβλήθηκαν μέσα στον ίδιο χρόνο για πρώτη φορά.
- Η ανοδική, για έκτο συνεχή μήνα, πορεία της μεταποίησης (Νοέμβριος 4,1%, Δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 5,6% και Ιανουάριος -Νοέμβριος 3,7% )
- Τα 630 εκατ. έκτακτη ενίσχυση στους συνταξιούχους. (13η σύνταξη)
- Η αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος στα 4,39 δις η οποία προέρχεται από την αύξηση των εσόδων και την μείωση των δαπανών.
- Η μείωση των οφειλών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες τόσο στον Νοέμβρη του 2016 όσο και στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2016 κατά περίπου 400 εκατ.
- Η μείωση των αντίστοιχων οφειλών των ιδιωτών προς το κράτος οι οποίες δείχνουν ότι λειτουργούν οι διευκολύνσεις που έχουν θεσπιστεί για ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Η έννοια της τομής επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι ξεπερνιέται η περίοδος της καλπάζουσας εσωτερικής υποτίμησης. Για πρώτη φορά ύστερα από 3,5 χρόνια η οικονομία ξεπερνά τον αποπληθωρισμό του ΔΤΚ και ΑΕΠ (+1,9%).
Αν όπως δείχνουν τα πράγματα με την σημαντική βελτίωση των προσδοκιών για το οικονομικό κλίμα, σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, αλλά και άλλων οργανισμών, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για στρατηγική ήττα του σκληρού νεοφιλελεύθερου πυρήνα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Είναι χρήσιμο να σημειωθεί η επιμονή του Ντράγκι για την διατήρηση της ποσοτικής χαλάρωσης η οποία διευκόλυνε τις χώρες της Ε.Ε. να ξεπεράσουν τον αποπληθωρισμό ( εννέα χώρες μέχρι το τέλος του 2014 ήταν σε κατάσταση αποπληθωρισμού). Αντίθετα ο Σόϊμπλε επιμένει στην κατάργηση της και στην συνέχιση της στρατηγικής της εσωτερικής υποτίμησης.
Νομίζουμε ότι αυτή η συνοπτική εικόνα δεν έχει γίνει γνωστή στους πολίτες, που είναι εκτεθειμένοι στην καθημερινή προπαγάνδα καταστροφολογίας των ΜΜΕ.
Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι οι προϋπολογισμοί των επιμέρους υπουργείων μας δίνουν την δυνατότητα να συζητήσουμε με πολίτες ιδιαίτερων περιοχών και τομέων τις πολιτικές που θα ακολουθήσει το κόμμα το 2017.
Ως επίλογος θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πιθανότητα μετά το κλείσιμό της αξιολόγησης να ενταχθούμε στην ποσοτική χαλάρωση αυξάνει τις δυνατότητες να βελτιωθούν επιπλέον οι επιδόσεις της Ελληνικής οικονομίας.
Δημήτρης Παπαδήμος (Συντονιστής Ν.Ε.)
(σε συνεργασία με το Τμήμα Οικονομικής Πολιτικής)