Γράφει ο Χρήστος Τσούτσης
Ήταν βράδυ Σαββάτου έξι του Δεκέμβρη του 2008, μαθητές ακόμα του λυκείου μαθαίνουμε την είδηση… μακριά από την πρωτεύουσα και εκτός του «κέντρου» εκεί που έλαβε χώρα δηλαδή λίγο αργότερα μία από τις πιο αυθόρμητες και ενδιαφέρουσες εξεγέρσεις της εποχής μας.. ότι δολοφονήθηκε δεκαπεντάχρονος μαθητής από όπλο αστυνομικού στα Εξάρχεια.
Την επόμενη κιόλας μέρα (Κυριακή 7 Δεκέμβρη) μόλις ξυπνήσαμε, ξεκινήσαμε τα πρώτα τηλέφωνα σε φίλους και συντρόφους στην Αθήνα για να μάθουμε λεπτομέρειες… Ακολούθησαν τηλέφωνα συντονισμού με συμμαθητές στην Πρέβεζα… κοινός θυμός, οργή και μια απάντηση με σιγουριά… Σκότωσαν μαθητή επειδή «δήθεν» τους προκάλεσε… γύρισε περιπολικό και κατεβαίνοντας αστυνομικός «εκτέλεσε» ένα παιδί δεκαπέντε χρονών… Την Κυριακή το βράδυ ακολουθούν νέα στοιχεία στην τηλεόραση από τα δελτία των οχτώ. Καθώς πήγαινα να φάω το βραδινό μου έχοντας τελειώσει τα μαθήματα για την επόμενη μέρα, κοντοστέκομαι μπροστά στην τηλεόραση όπου βρίσκεται ο αδερφός και ο πατέρας μου. Βλέποντας ειδήσεις, ξαφνικά παίζει ζωντανά το βίντεο που είχε κυκλοφορήσει από μπαλκόνι παρακείμενης πολυκατοικίας στα Εξάρχεια… (στην αρχή το MEGA προσπάθησε να το αλλοιώσει) ο ήχος πιστολιού μας διαπερνάει και εμάς ως δέκτες… και μια κοπέλα ακούγεται να κάνει λόγο για δολοφονία… (αργότερα στην δίκη του δολοφόνου Κορκονέα το συγκεκριμένο βίντεο καθώς και η κατάθεση- μαρτυρία της κοπέλας θα είναι βασικό υλικό στα χέρια των νομικών και συνηγόρων της οικογένειας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου) Σιωπή για λίγο.. και ακούγεται η φωνή του πατέρα μου που σπάει την σιγή στο σπίτι… «το φάγανε το παιδί…» Ήταν πραγματικά κάτι ανατριχιαστικό που αυτομάτως μας προκάλεσε αισθήματα αγανάκτησης και θυμού…
Εκείνο το βράδυ ούτε εγώ, ούτε πολλοί συνομήλικοι μου σε όλη την Ελλάδα κοιμήθηκαν… Το πρωί είχαμε δώσει ραντεβού με τα άλλα παιδιά από νωρίς στο σχολείο μας να δούμε τι θα κάνουμε ως απάντηση των μαθητών σε αυτή την «δολοφονία», που σηματοδοτούσε την «δολοφονία μιας ολόκληρης γενιάς»… και η απάντηση ήρθε λίγο μετά την πρώτη συνέλευση…. Κατάληψη… Αυθόρμητα, με αιτήματα δίκαια και πάντα με πολιτικό περιεχόμενο που έβγαιναν εκείνη την στιγμή όλο και πιο έντονα στην επιφάνεια… Και κάπως έτσι δεκάδες σχολεία σαν το δικό μας σε όλη την επικράτεια και προφανώς σε μεγαλύτερο βαθμό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ξεκίνησαν για ένα μήνα να βρίσκονται στο δρόμο του «αγώνα και της φωτιάς»…
Η πρώτη κινητοποίηση (πορεία) μαθητών στην Αθήνα έγινε την Δευτέρα 8 Δεκέμβρη προς την ΓΑΔΑ, στην Πρέβεζα μετά την κατάληψη την Δευτέρα πήραμε απόφαση στο 1ο Γενικό Λύκειο το μεσημέρι για πορεία προς το Α.Τ της πόλης… Εκεί μας περίμεναν οι μαθητές του 2ο Γενικού Λυκείου που είχαν φύγει από τα μαθήματα τους με αποχή… Ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί ήταν πάρα πολύς για τα δεδομένα της πόλης όπως επίσης και για το γεγονός ότι σε αυτή την πρώτη κινητοποίηση συμμετείχαν μόνο δύο σχολεία.. Βλέπετε κάθε έφηβος, μαθητής λυκείου ή ακόμα και γυμνασίου μπήκε στη θέση του αδικοχαμένου Αλέξανδρου αντιδρώντας από την πρώτη στιγμή… Με κανένα από εμάς όμως να μην μπορούσε να προβλέψει την συνέχεια…
…Οδοφράγματα στην Αθήνα και συμπλοκές, συνεχιζόμενες καταλήψεις που είχαν περάσει από τα σχολεία και σε ορισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα πλέον στην υπόλοιπη χώρα, συνεχείς πορείες προς τα αστυνομικά τμήματα, αιτήματα μαθητών για καλύτερες συνθήκες ζωής για την νεολαία και κατά της αστυνομικής αυθαιρεσίας και της κρατικής καταστολής ,αιτήματα για ένα καλύτερο σχολείο, περισσότερο δημιουργικό… για ελεύθερο χρόνο… κ.α, συνέθεταν το πάζλ των διεκδικήσεων και της γενικότερης εικόνας των εξεγερμένων. Και προφανώς τα Συντονιστικά Αγώνα σχολίων από την Κράβα και τα Εξάρχεια μέχρι τα σχολεία των Χανίων αλλά και της πόλης μας στην Πρέβεζα. Ένας πανελλαδικός ξεσηκωμός με χαρακτηριστικά και συντονισμού από την πρώτη στιγμή, με υλικά που ερχόντουσαν από τα σχολεία της Αθήνας κεντρικά μέσω ΚΤΕΛ πολλές φορές στην Πρέβεζα, με ανακοινώσεις που γράφαμε στα σπίτια συμμαθητών μας, με προβολές ταινιών στα καταλυμένα σχολεία και την πάλη των ιδεών μεταξύ ακόμα και των οργανώσεων της αριστεράς να ανθίζει μέσα στα Συντονιστικά…
Στην πόλη της Πρέβεζας στο «χορό» των καταλήψεων τότε μπήκε αρχικά το 1ο Γενικό Λύκειο, ακολούθησε μέσα στην πρώτη εβδομάδα το 1ο Γυμνάσιο και τα υπόλοιπα γυμνάσια στο τέλος της, καθώς και το 2ο Γενικό Λύκειο στην συνέχεια. Τα περισσότερα κινηματικά ραντεβού είχαν τερματικό σταθμό των πορειών το Α.Τ Πρέβεζας ή την παλιά Νομαρχεία. Ήταν για μας σχεδόν ένας μήνας κινητοποιήσεων , σχεδόν ένας μήνας εκτός «σπιτιού»…
Τα γεγονότα συνέβαιναν σε μια περίοδο που ουσιαστικά βλέπαμε εικόνες από το μέλλον και αυτό γιατί ήμασταν στο ξεκίνημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που θα χτύπαγε τα επόμενα χρόνια και την χώρα μας, με την κυβέρνηση Καραμανλή μετά το ξέσπασμα της να αρχίζει να ψελλίζει τις πρώτες λέξεις και φράσεις που εμπεριείχαν την λογική της λιτότητας, της σταθεροποίησης της οικονομίας και της «αναγκαίας» περικοπής των μισθών/συντάξεων ….Άλλωστε είχαμε εκείνη την χρονική περίοδο και την πρώτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με λεφτά των ελλήνων φορολογουμένων, την πρώτη σωτηρία ενός μελλοντικά πτωχευμένου τραπεζικού συστήματος. Το σύνθημα που ακούστηκε για πρώτη φορά τότε «…Στις τράπεζες λεφτά στην νεολαία σφαίρες ήρθε η ώρα για τις δικές μας μέρες…» έμελε να γράψει την δικιά του ιστορία και περιέγραψε με τον καλύτερο τρόπο την συγκεκριμένη στιγμή αλλά και την εποχή που ερχόταν.
Με αυτά τα δεδομένα πολλοί απλοί πολίτες πήραν το μέρος των εξεγερμένων μαθητών και της νεολαίας, νιώθοντας ότι αυτό το βάρβαρο κράτος που τους απομυζεί καθημερινά τις ζωές τους έπρεπε να τιμωρηθεί για το σκληρό του πρόσωπο και την αναλγησία του. Και είναι λογικό να μιλάμε για αναλγησία όταν ένας αστυνομικός που η δουλειά του θεωρητικά σε αστικό επομένως και νομικό πλαίσιο, είναι να προστατεύει τον πολίτη… με λογική «σερίφη» και «πιστολέρο» να αφαιρεί μια ζωή..την όποια ζωή πόσο μάλλον ενός νέου παιδιού… με το έτσι θέλω…. φεύγοντας ως κύριος από τον τόπο του εγκλήματος.
Η Κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή που ήταν στην εξουσία, ως μια γνήσια αστική δεξιά κυβέρνηση τότε, βρέθηκε μπροστά στο δίλλημα ή να ισχυροποιήσει τις μονάδες καταστολής και αστυνόμευσης στους δρόμους, κόντρα στη νεολαία που πρωτοστατούσε στις κινητοποιήσεις ή να προσπαθήσει να ακολουθήσει μια πιο «αμυντική και ήπια στάση»… Εντός του υπουργικού συμβουλίου ακούστηκε μέχρι και η «ακραία» άποψη επιβολής στρατιωτικού νόμου στην χώρα… ώστε να σταματήσουν τα επεισόδια στους δρόμους. Η οποία ωστόσο δεν υιοθετήθηκε τελικώς.
Για πρώτη φόρα όμως παρακολουθήσαμε σε μια τόσο έντονη κινηματική κατάσταση σε όλη την χώρα και σε τόσο μεγάλο βαθμό να ξετυλίγεται απροκάλυπτα, στοχευμένα και γρήγορα μια κυρίαρχη αφήγηση περί «μπαχαλάκιδων» που τα σπάνε ανενόχλητοι και μια ρητορεία περί τυφλής βίας στους δρόμους… Μεγάλα ΜΜΕ φιλοξενώντας στα «τηλεπαράθηρα» τους γνωστούς «δημοσιολόγους», αναλυτές, συντηρητικούς καθηγητές Πανεπιστημίου αλλά και δημοσιογράφους προσπάθησαν να σπείρουν από τα δελτία των 8.. κινδυνολογία και χάος..ποντάροντας στο σπάσιμο μιας βιτρίνας ή στην καταστροφή της μικροπεριουσίας.
Έριχναν επομένως «λάσπη» από τη μία στους αγωνιζόμενους/ες και από την άλλη τρομοκρατούσαν γονείς αλλά και συνολικά τους πολίτες. Βέβαια όσοι πόνταραν στα συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινωνίας ηττήθηκαν και πολιτικά στην συνέχεια….
Πολλοί χώροι προσπάθησαν να κεφαλαιοποιήσουν πολιτικά την εξέγερση στο ξεκίνημα της αλλά και στο τέλος της. Κυρίως νεολαιίστικες οργανώσεις της αριστεράς, της εξωκοινοβουλευτικής και μη καθώς και κομμάτια της αναρχίας. Οι όποιες όμως προσπάθειες εύκολων πολιτικών ερμηνειών και αναλύσεων εκ μέρους τους κατέπεσαν γρήγορα, με πολλές οργανώσεις να βγαίνουνε τραυματισμένες τελικώς (κυρίως οργανωτικά). Και ο χώρος της αναρχίας όμως πιο συγκεκριμένα πέρασε διάφορα στάδια και σκαμπανεβάσματα εκείνη την περίοδο… με ενδυνάμωση στην αρχή, λόγω και του έντονου θυμικού των νέων ανθρώπων μετά τη δολοφονία, ομάδων και συλλογικοτήτων που είχαν πολλές φορές στο λόγο τους απολίτικα στοιχεία ή και μηδενιστικά… Αυτό φάνηκε και τα επόμενα χρόνια με την ύπαρξη των λεγόμενων black block, που έκαναν για πρώτη φορά τότε, τόσο συχνά τις εμφανίσεις τους σε πορείες και κινηματικά ραντεβού αλλά και σε καταλήψεις χώρων με αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο. Βέβαια και αυτό το κύμα-ρεύμα ξεφούσκωσε μέσα στις αντιφάσεις του το επόμενο διάστημα με μεγάλα κομμάτια του κινήματος και της νεολαίας να του γυρνούν την πλάτη μέχρι και σήμερα…( από πολλούς άλλωστε είχαν υπάρξει από τότε κατηγορίες για τη στάση και σχέση μεμονωμένων ατόμων, που ενστερνίζονταν αυτές τις ιδέες και ήταν σε αυτούς τους χώρους, με την ίδια την αστυνομία)
Με τα χρόνια να έχουν περάσει τα ερωτήματα για την «γενιά» αλλά και τα «απότοκα» του Δεκέμβρη παραμένουν πολλές φορές αναπάντητα ή και επίκαιρα. Μερικά εκ των ερωτημάτων π.χ είναι: Που πήγε όλος αυτός ο κόσμος που τότε βγήκε για πρώτη φορά στους δρόμους ; τι μας άφησε ως κληρονομιά η εξέγερση; Μπορεί να προβλέψει ή να οργανώσει ακόμα, ένας πολιτικός χώρος της αντικαπιταλιστικής ή της κομμουνιστικής αριστεράς μια εξέγερση με τέτοια χαρακτηριστικά;
Προφανώς ο «Δεκέμβρης του 08’» μας έδειξε τα όρια του, αφήνοντας μας μεγάλη κληρονομιά την οργάνωση του κόσμου και της νεολαίας από τα «κάτω» με χαρακτηριστικά άμεσης δημοκρατίας κόντρα στα κυρίαρχα πρότυπα και ρεύματα καταναλωτισμού, μόρφωσης αλλά και ενάντια στην βαρβαρότητα και την καταστολή . Είναι όμως λάθος να ενοποιούμε όλα του τα κομμάτια σε ένα μόνο πολιτικό χώρο ή να θεωρούμε ίδιο τον κόσμο που κατέβηκε στους δρόμους(πολιτικά, κοινωνικά, μορφωτικά ή και ταξικά)…Και από την άλλη το πιο σημαντικό που πρέπει κάποια στιγμή να συζητηθεί είναι το «μετά την εξέγερση», το τι ακολουθεί δηλαδή, που αφορά άλλωστε κάθε εξέγερση με ανατρεπτικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά πόσο μάλλον τα γεγονότα του 2008, το οποίο βέβαια μέχρι σήμερα δεν έχει απασχολήσει κανέναν σοβαρά…