Κνόμπελ ο πατέρας του, Κλάρα Φρόιντ η μητέρα του. Οι ισπανόφωνοι είναι και παιδιά της μητέρας τους. Τη γνωριμία του με τον Λούσιεν Φρόιντ –εγγονό του Σίγκμουντ– δεν τη θεωρεί άξια αναφοράς. Τον συνάντησε μετά δική του επιθυμία, ήπιαν ένα τσάι, αλλά δεν υπήρξε ζεστή ατμόσφαιρα από την πλευρά του καλλιτέχνη. Δεν θέλει να μιλάμε πολύ για τα προσωπικά του, «πρέπει να καταλάβει ο κόσμος πόσο σημαντικό είναι για έναν θεραπευτή η ιδιωτικότητά του». «Ξέρω ότι αυτό είναι δύσκολο από τη στιγμή που λέγομαι Φρόιντ», αλλά πέρα από αυτό, ο ψυχολόγος και ψυχαναλυτής Γιόσεφ Κνόμπελ Φρόιντ, μακρινός ανιψιός του πατέρα της ψυχανάλυσης, όπως είπε κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αθήνα (στο πλαίσιο της Αθήνα 2018 Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου), προσπαθεί να κερδίζει την προσοχή του κόσμου μόνο σε ό,τι αφορά τη δουλειά του.
Τον ρωτάω για τη σχέση του με τον Σίγκμουντ Φρόιντ, εκείνος γελάει, «όλοι αυτό θέλουν να μάθουν», μου απαντάει. «Ο παππούς μου ήταν ξάδερφος του Σίγκμουντ, για τη μαμά μου ήταν θείος, αυτή είναι η σχέση μας». Αλλά όπως συμπληρώνει, δεν σπούδασε ψυχολογία και ψυχανάλυση λόγω του σημαντικού προγόνου του, οι επιρροές του ήταν μέσα στην οικογένεια, πολύ πιο κοντά του. «Ο πατέρας μου είναι διάσημος ψυχαναλυτής στην Αργεντινή και η μητέρα ψυχολόγος. Επιπλέον, εγώ μεγάλωσα στην Αργεντινή και η ψυχανάλυση στη χώρα μου έχει μεγάλη παράδοση».
Η παιδική ηλικία
«Αγαπώ τα παιδιά γιατί είναι υπό διαμόρφωση. Μου αρέσει το ότι δεν έχουν κλείσει με άμυνες και στερεότυπα. Δεν έχει μπει ακόμα μέσα τους η ενήλικη ζωή. Μου αρέσει να βλέπω την κατασκευή που γίνεται. Εκεί έχεις πολλές πιθανότητες να δράσεις, γιατί ακόμα είναι ανοιχτό το πεδίο».
Καμιά φορά οι γονείς μπορεί να γίνουν εμπόδιο στη θεραπεία του παιδιού τους. Πολλές φορές, σύμφωνα με τη δική του εμπειρία, η οικογένεια θέλει ασυνείδητα να κρατήσει ένα παιδί στην παθολογία γιατί με αυτό τον τρόπο διατηρείται η ισορροπία στην οικογένεια. Οταν βοηθάς ένα παιδί να προχωρήσει, ο γονιός κινδυνεύει με διάλυση ακόμα και με σημαντικές ρήξεις, όπως είναι ένα διαζύγιο».
Τον ρωτώ για τις εσωτερικές συγκρούσεις ενός εφήβου, για το πόσο δύσκολο είναι να είσαι έφηβος σήμερα με αυτές τις προκλήσεις της εποχής. «Οι έφηβοι είναι πολύ μόνοι και θλιμμένοι. Βρίσκονται σε κρίση, έτσι και αλλιώς. Ψάχνουν να βρουν την ταυτότητά τους, τον εαυτό τους, και είναι πολύ ενδιαφέρον για έναν θεραπευτή να είναι κοντά σε μια τέτοια αναζήτηση. Επιπλέον, οι έφηβοι είναι πάντα πολύ καλή παρέα. Είναι φρέσκοι, ζωντανοί, φιλοσοφημένοι, σκέφτονται πολύ συχνά για τον θάνατο και τη ζωή, για το πώς θα πρέπει να αλλάξει η κοινωνία. Σκέφτομαι πολλές φορές ότι εμείς οι ενήλικες πρέπει να ακούμε πιο συχνά αυτά που λένε οι έφηβοι, έχουμε να μάθουμε πολλά από αυτούς ή να θυμηθούμε ξανά. Είναι πιο έξυπνοι από ό,τι πιστεύουμε».
Κρίση μέσης ηλικίας
«Ξέρετε τι έχει αλλάξει στις μέρες μας; Οι γονείς σήμερα δεν θέλουν να είναι γονείς. Είναι δύσκολος αυτός ο ρόλος. Πρέπει να βάζεις όρια, να έχεις υπομονή, να ακούς το παιδί σου αλλά και να το περιορίζεις, να δίνεις κατευθύνσεις, να είσαι κοντά. Είναι πιο εύκολο οι γονείς να δίνουν χρήματα και να αφήνουν τον έφηβο ανεξέλεγκτο. Να μην ξέρουν με ποιον είναι, με ποιον κάνει παρέα, τι σκέφτεται. Εχω πολλούς εφήβους θεραπευόμενους που δεν ξέρουν πού είναι οι γονείς τους, έρχονται σπίτι από το σχολείο, βρίσκουν φαγητό στο ψυγείο ή ένα σημείωμα και τρώνε μόνοι, μόνοι γυρνούν από τα φροντιστήρια, μόνοι κοιμούνται το βράδυ». Τον ρωτάω γιατί απελευθερώνονται οι γονείς, όταν το παιδί τους μπαίνει στην εφηβεία. «Οι γονείς σε εκείνη τη φάση μπαίνουν σε ένα είδος πένθους. Του παιδιού τους που μεγάλωσε και τους αμφισβητεί, της νεότητας που χάθηκε ή και των γονιών τους που πεθαίνουν εκείνη την περίοδο. Η κρίση της μέσης ηλικίας έχει ίδια χαρακτηριστικά με την εφηβεία. Για παράδειγμα, οι έφηβοι ασχολούνται με το θέμα του θανάτου, αλλά το θεωρούν πολύ σημαντικό και ελκυστικό, ενώ οι γονείς τους ασχολούνται με το θέμα του θανάτου σαν κάτι που δεν είναι καθόλου ελκυστικό. Επιπλέον πλησιάζει η σειρά για εκείνους».
Υπάρχει και ο ασυνείδητος ανταγωνισμός, όπως εντοπίζει ο Κνόμπελ Φρόιντ. Αυτός σχετίζεται με τη νεότητα, το σώμα, τη σεξουαλικότητα. Οι έφηβοι κλέβουν κάτι από τους γονείς τους και μερικοί δεν είναι έτοιμοι να το αποχωριστούν ή να το παραχωρήσουν.
Η χρήση της τεχνολογίας επιτείνει το αίσθημα της μοναξιάς. «Πάντα συμβουλεύω όσους γονείς παραπονιούνται να παίξουν μαζί του, να γνωρίσουν το αγαπημένο του παιχνίδι, να ακούσουν μαζί τους στίχους των τραγουδιών που ακούει. Οχι ο καθένας μόνος στο δωμάτιο ή στο τάμπλετ».
Ο Γιόσεφ Κνόμπελ Φρόιντ συμπληρώνει «όλοι είναι θυμωμένοι, κανείς δεν ξέρει για ποιον λόγο. Δεν ξέρουν ποιος είναι συνειδητός λόγος του θυμού και ποιος ο ασυνείδητος».
Οι κοινωνίες χρειάζονται τον νόμο; «Σίγουρα τον χρειάζονται και πιστεύω ότι τον χάνουμε. Χάνουμε τον νόμο του πατέρα. Γνωρίζετε τον Μάσιμο Ρεκαλκάτι; Εγραψε για το σύμπλεγμα του Τηλέμαχου. Μετά τον Οιδίποδα του Φρόιντ, είμαστε όλοι Τηλέμαχοι. Περιμένουμε τον πατέρα να έρθει να βάλει μια τάξη».
Τα βιβλία του Γιόσεφ Κνόμπελ Φρόιντ κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη.
Πηγή: Καθημερινή