Στις 3 Νοεμβρίου που γιόρταζε ο Γεώργιος ο Νεαπολίτης («Nuevo Ciudadano») ήμουν καλεσμένος στον όμιλο «Πύλη των ξένων» («Puerta de extranjeros») χώρας του Ισημερινού για μια διάλεξη. Διάλεξα, κι αυτή τη φορά χωρίς αμοιβή, το θέμα: Οι πρόσφυγες και οι «φοβίες τους».
Συνοπτικά: Γενικότερα, τι φοβίζει τον «μετανάστη»; Τον «μέτοικο» του καιρού μας που δρα ως «έτερος», δηλαδή ως «ομοειδής άλλος» χωρίς να θέλει να εμφανίζεται ως «διαφορετικός άλλος», ενήλικας πάντως και υπεύθυνος για το «πιστεύω» του; Μήπως συναντήσει στον νέο τόπο κατοικίας ό,τι άφησε πίσω του, ιδίως αν η μετοικεσία δεν ήταν επιλογή του – όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές.
Πώς και πού θα στηθεί το νέο σπίτι; Στην ύπαιθρο, σε υπόγεια, χαμόσπιτα ή σε οικοτροφεία; Με ποιους συμπαραστάτες: το κομπόδεμα, τα εργατικά του χέρια και την ειδίκευσή του; Και πριν απ’ αυτά: το νέο κράτος, την αυτοδιοίκηση, την Εκκλησία, τις ομάδες εθελοντών, τις ενώσεις ακτιβιστών και τα φιλικά πολιτικά κόμματα; Και με ποια «ιδιότητα πολίτη» ή «μη πολίτη»;
Ή στους κόλπους ποιων νέων «μειονοτήτων», φυγάδων αυτή τη φορά και πολλαπλής καταγωγής; Με ποια γλωσσικά «αντισώματα»; Πώς θα μεγεθύνεται το πλαίσιο διακινδύνευσης σε σημείο τέτοιο που οποιαδήποτε σκέψη επιστροφής στην πατρίδα να είναι σχεδόν μηδενικής αποτελεσματικότητας;
Εκεί όπου η ιθαγένεια αντιμετωπίζεται με γνώμονα το «δίκαιο του αίματος» («jus sanguinis»). Εδώ όμως; Ποια είναι τα όρια «νομιμότητας» και «παρανομίας»;
Αν ο «μετανάστης» κάθε φορά συνιστά το σύνολο των φοβιών του, το κράτος που διείσδυσε -«με χαρτιά» ή «χωρίς χαρτιά»- δεν έχει καταστεί «πορώδες». Δηλαδή οι εξουσιαστικοί του μηχανισμοί δεν έχουν απολέσει την αρμοδιότητά τους ως προς το μονοπώλιο της έννομης τάξης και τις υπόλοιπες κύριες λειτουργίες του.
Το ίδιο και η οικονομική δραστηριότητα που περιθωριοποιεί κοινωνικά τα φτηνά και «αδήλωτα» εργατικά χέρια και η πολιτική τάξη να μην αναγνωρίζει (σχεδόν) κανένα πολιτικό δικαίωμα –πολύ περισσότερο την «υπηκοότητα». Πού μπορούν να «προσφύγουν», έστω κι αν το ρήμα τούς συνοδεύει διά βίου μέσω κάθε μορφής γκετοποίησης;
Από ένα πολύπλευρο Παρατηρητήριο των θέσεων του σημερινού μετακινούμενου ανθρώπινου όντος θα μπορούσε να συναχθούν -κατά τη διάρκεια, την ένταση και την ποιότητα- τα είδη εκφοβισμού που υφίστανται οι «μέτοικοι» όσο παραμένουν ανέστιοι μακριά από την αρχική τους εστία.
Αλλά και τα είδη της αγορατολμίας για την αντιμετώπισή τους, από την αρχική απόκρουση ώς τον μετριασμό και την άρση αυτών των μέσων τρομοκράτησης των ανασφαλών «ξένων».
Δηλαδή τον αφοπλισμό των εξουσιαστών του «πλειοψηφικού εθνικισμού» που επιδιώκει με κάθε μέσο το «μέρος» και το «όλο» να διατηρούν ανέπαφη τη θέση τους. Οταν θα αισθάνονται ότι κλονίζεται η κυριαρχία τους με το να διαφαίνεται μια ασταθής ισορροπία «μερών» και «όλου», ό,τι ακριβώς θα μπορούσε να οδηγήσει και σε αντιστροφή των ρόλων τους. Για την ώρα ο ποιητής ευστόχησε:
«Porous city, her name is Eleftheria»…
Ως «άσκηση» για τη φροντιστηριακή συνάντηση του απογεύματος έθεσα τα εξής ερωτήματα: Αν οι «μετανάστες» αποτελούν «έννοια γένους», οι «πρόσφυγες» σε τι διαφοροποιούνται; Πώς αντιμετωπίζεται ο «ξένος» των ημερών μας;
Πώς αναδιατάσσεται το κοινωνικό «περιθώριο»; Ποιους συμφέρει να ανάγονται οι κοινωνικές αντιθέσεις σε «φυλετικές»; Μήπως για να μη διαταραχθεί η κυριαρχούσα «τάξη» στο οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό πεδίο; «Denizens» είναι ξένοι πολίτες με νόμιμο και σταθερό καθεστώς κατοικίας στη χώρα «υποδοχής».
Σε αυτήν πώς το «δικαίωμα της διαφοράς» δεν εξελίσσεται σε «περιχαράκωση στη διαφορά»; Ποιοι θα ευθύνονται για μια τέτοια διεργασία; Πώς δραστηριοποιούνται οι επιτήδειοι «μεσάζοντες» ως «μεταπράτες της διαφοράς»; Πώς θα οδηγείται η πρώτη «γενιά» προς τη δεύτερη των μεταναστών;
{youtube}Aj5j3aW203k{/youtube}